گیربکس (Transmission)
گیربکس یکی از اصلی ترین اجزای وسایل نقلیه می باشد. ارزش آن به قدری است که شاید بتوانیم با موتور در یک جایگاه قرارش دهیم. دو دلیل برای اهمیت بالای گیربکس وجود دارد؛ اول آنکه هر موتوری دور محدودی داراست و بیشتر از آن نمی تواند کار بکند و نکته دوم گشتاور معینی است که هر موتور با حداکثر دور خود می تواند تولید بکند.
گیربکس یا در عمل سیستم انتقال قدرت به موتور، مکانیزم خاصی دارد که به وسیله آن میزان معینی از دور موتور با استفاده از چرخ دنده های مختلف و سرعت های متفاوت، به تمامی چرخ های وسیله نقلیه منتقل می شود. نتیجه این عمل قابلیت کنترل نیرو و سرعت وسیله خواهد بود.
وجود گیربکس به راننده اجازه می دهد که بدون بالا بردن بیش از حد دور موتور، آن را در حالت دلخواه و مورد نیاز کنترل نماید.
اگر بخواهیم به دنده سنگین و سبک بپردازیم، گفتنی است که تفاوت این دو در قطر و اندازه می باشد. مسلما قطر دنده سنگین بزرگتر از دنده سبک است. دنده سنگین دارای قدرت بالا و سرعت کم می باشد و دنده سبک درست برعکس آن عمل می کند؛ یعنی دارای قدرت کم و سرعت بالا می باشد.
وجود سیستمی برای انتقال قدرت موتور به چرخ های وسیله ضروری ترین بخش یک وسیله نقلیه محسوب می گردد. تا اینجا به خوبی با گیربکس و عملکرد آن آشنا شدید. اکنون باید دید که همچین سیستمی چطور عمل می کند و چگونه تنظیم می گردد.
برای مثال در یک گیربکس ۵ سرعته، یکی از ۵ چرخ دنده به میله خروجی گیربکس قفل شده است و پس از آن نیروی حاصل از موتور با سرعت مورد نیاز به چرخ ها منتقل می گردد.
قبل از آنکه وارد بحث اصول چگونگی عملکرد گیربکس بشویم. برای درک مطلب بهتر است مروری بر اصول اولیه عملکرد سیستم انتقال قدرت داشته باشیم. شما در شکل زیر یک طرحی کلی از سیستم گیربکس را مشاهده می کنید. این سیستم به وسیله کلاچ به موتور متصل می شود. خود گلاچ ابزاری است که امکان قطع و وصل گیربکس و موتور را به هم فراهم می نماید.
همانطور که در تصویر زیر تماشا می کنید، هنگام فشار دادن پدال کلاچ، اتصال موتور و گیربکس برای لحظاتی قطع می شود. سپس زمانی که خودرو در دنده بوده و موتور، روشن و درحال کار کردن است، اتومبیل می تواند پس از طی مسافت معینی متوقف شود. وقتی کلاچ را رها می کنید، دوباره اتصال گیربکس با موتور برقرار می شود و میله ورودی به موتور (یعنی همان میله و چرخ دنده سبز رنگ در تصویر) با سرعت برابر با سرعت موتور، شروع به چرخیدن می کند.
قسمت های قرمز رنگ ( میله و چرخ دنده ها) یک واحد کاملا مستقل محسوب میشوند و مستقیما بدون واسطه به چرخ دنده سبز رنگ متصل می شوند و همانند میله سبز رنگ، زمانی که با کلاچ درگیر هستند، همواره در حال چرخیدن می باشند و نیروی خود را از موتور می گیرند.
